IMPORT ZALEWA RYNEK WIEPRZOWINY

Nasz Dziennik 2025-07-07

Fatalne dane płyną z rynku wieprzowiny. W 2024 r. Polska sprowadziła ponad 8,4 mln żywych świń to prawie 900 tys. więcej niż rok wcześniej.

W 2024 r. do Polski trafiło ponad 8,4 mln żywych świń. Zapaść w produkcji z roku na rok będzie się pogłębiać. Z tego tytułu z naszego kraju tylko w ostatnim roku wypłynęło 3,5 mld zl.

Fatalne dane płyną z rynku wieprzowiny. W 2024 r. Polska sprowadziła ponad 8,4 mln żywych świń - to prawie 900 tys. więcej niż rok wcześniej. 1 to nie jest drobna różnica - to twardy dowód na to, że uzależniamy się od zagranicznych dostaw. - Czy tak powinno wyglądać bezpieczeństwo żywnościowe kraju, który jeszcze niedawno był znaczącym graczem w produkcji wieprzowiny? Alarmuję o tym od dawna: Polska powoli traci kontrolę nad własnym rynkiem trzody chlewnej. Mamy coraz mniej świń, coraz więcej importujemy - zwraca uwagę w rozmowie z „Naszym Dziennikiem" Edward Kosmal, wiceprzewodniczący NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność". Statystyki nie kłamią - ściągamy do kraju warchlaki, prosięta, żywy inwentarz, półtusze. Spożycie wewnętrzne oscyluje wokół 17 mln sztuk, z czego coraz większy odsetek to import. - Nie miejmy złudzeń: świnia wyhodowana w systemie kontraktowym, sprowadzona z zagranicy to nie jest polska świnia. To outsourcing w czystej postaci - podkreśla nasz rozmówca. Dane pokazują, że w 2024 r. do Polski trafiło dokładnie 270 tys. 523 tony żywych świń.

W Polsce mamy obecnie zaledwie 600 tys. macior - tak wynika z grudniowych danych Głównego Urzędu Statystycznego. Tymczasem krajowa produkcja wymaga znacznie więcej: szacuje się, że brakuje około 40 proc. warchlaków potrzebnych do tuczu. Z 19 mln świń ubijanych w Polsce aż 8 mln to zwierzęta importowane jako warchlaki. Jeśli nie sprowadzimy ich z zagranicy, nasz rynek się posypie.

Walka z ASF

Główny czynnik tego stanu jest jeden. - I proszę nie udawać zdziwienia. ASF, czyli afrykański pomór świń, wciąż pustoszy kolejne powiaty. Właśnie powiat radzyński, gdzie już kiedyś udało się odbudować hodowlę, znów został zaatakowany. Wirus wraca jak bumerang, skutecznie odstraszając rolników - mówi „Naszemu Dziennikowi" Jerzy Chróścikowski, senator Prawa i Sprawiedliwości, członek senackiej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Choć państwo oferuje zachęty, to dla wielu drobnych gospodarzy spełnienie wymogów bioasekuracji jest po prostu niewykonalne. Strach i formalności zabiły ambicje. Dla wielu to temat zamknięty.

- Straciliśmy nie tylko kontrolę, lecz także zaufanie rolników. W czasie gdy z ASF walczyliśmy bardziej papierowo niż realnie, wybito tysiące, a może nawet miliony zdrowych świń tylko dlatego, że w okolicy pojawił się dzik z wirusem - zauważa Edward Kosmal. Dla wielu gospodarzy to był koniec. - Nie wrócą już do hodowli - zbyt wiele ich to kosztowało. Próbowaliśmy rozmawiać z ministrem Czesławem Siekierskim, apelowaliśmy, żeby Krajowa Grupa Spożywcza interweniowała. Efekt? Żaden. Straciliśmy około 200 tys. gospodarstw. To nie jest już tylko rubryka w statystykach - to zapaść - twierdzi wiceprzewodniczący NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność".

Tuczników brakuje, macior jest coraz mniej, a polski sektor wieprzowiny w kraju rolniczym jest kolosem na glinianych nogach. Przez ostatnie dwie dekady import warchlaków wzrósł o ponad... 5 tys. proc. W 2004 r. sprowadziliśmy ich 135 tys., dziś - ponad 7 mln. Większość z Danii. - I teraz kluczowe pytanie: jak duży udział w tym mają tuczarnie, a ile z tego trafia do mniejszych hodowli? Bo przecież polski rolnik nie może tak po prostu utrzymywać macior i prowadzić własnej hodowli -przepisy, wirusy, strach i brak opłacalności skutecznie go dobijają. Duże farmy biorą, co mogą. Małe znikają - konstatuje Jerzy Chróścikowski.

To, co kiedyś było domeną wsi, dziś coraz częściej jest domeną importu. - Jeśli masowo likwiduje się hodowlę, niech nas nie dziwi, że rynek się zmienia. To błędne koło. Dopóki nie pokonamy ASF, nie powstrzymamy wirusa, w którego rozprzestrzenianiu ogromny udział mają dziki, dopóty nic się nie zmieni. A przecież od lat apelowaliśmy o skuteczny, sanitarny odstrzał dzików. Tyle że mówić to jedno, a działać to drugie - ocenia senator PiS.

Zarabia Dania

Sprawa ma również inną bardzo istotną stronę - pieniądze. Skoro do Polski sprowadzane są tak duże ilości świń, to ktoś musi za to zapłacić. I to są niemałe pieniądze. - 3,5 mld zł rocznie - tyle kosztuje nas sprowadzanie świń do Polski. Tych pieniędzy nie zobaczy ani polski rolnik, ani polski pracownik - podnosi Jerzy Chróścikowski. Pieniądze trafiają głównie do Danii - państwa, które praktycznie zmonopolizowało dostawy świń do Polski. - W 2024 r. duńscy producenci sprzedali nam zwierzęta za 3,28 mld zł - zwraca uwagę senator PiS. Dalej w tym zestawieniu są Niemcy - 116,9 mln zł, Litwa - 49 mln zł, Czechy - 27,7 mln zł, Holandia - 24,7 mln zł, Łotwa - 22,2 mln zł. - Zagraniczni rolnicy, koncerny handlowe, firmy logistyczne i dystrybutorzy - to oni korzystają na naszej bezradności. To oni wykorzystują fakt, że po tylu latach nie jesteśmy w stanie zniszczyć ASF lub określić warunków do hodowli świń przez polskich rolników - uważa nasz rozmówca.

W związku z brakami na rynku wieprzowiny każdego roku wypływa z Polski 3,5 mld zł. A przez lata to polscy rolnicy byli europejskimi liderami w ich hodowli. Stan ten trwał przez dekady. - Te pieniądze zamiast wspierać polskich rolników, karmią obce gospodarki. Jeśli to nie jest kwestia racji stanu, to co nią jest? Nie odbudujemy polskiej wieprzowiny bez decyzji politycznej, bez realnej woli działania - wskazuje Edward Kosmal. Dodaje przy tym, że system, który obecnie funkcjonuje - niezależnie od ASF - zniechęca do prowadzenia produkcji.

- Sprawy związane z bioasekuracją wymagają nakładów i to podbija koszty produkcji. A teraz spójrzmy na liczby. Cena za tucznika wynosi dziś 4,20 zł brutto. Mówienie o opłacalności w tej sytuacji to kpina - zaznacza rolnik. Zapaść w hodowli zwierząt odczuje całe rolnictwo. - Jednocześnie jesteśmy potentatem w produkcji zbóż - paszowych jest aż 70 proc. z produkowanych 32 mln ton. Pytam wprost: kto to zboże dziś zużyje? Cena jęczmienia to 600 zł za tonę. To jest granica rentowności, a dla wielu już dawno została przekroczona. Zachodniopomorskie, lubelskie - tam w 50 proc. uprawy dotknęła susza. I to zarówno zbóż jarych, jak i ozimych. Sytuacja jest dramatyczna - alarmuje Edward Kosmal.

Czy jest szansa na odbudowę pogłowia trzody? Eksperci uważają, że tak, ale trzeba jasno postawić warunki: rolnik musi mieć gwarancję, że towar zostanie kupiony przez polskich przetwórców i trafi do polskich sklepów, a nie na półki zagranicznych marketów, które dziś dyktują warunki na całym łańcuchu dostaw. - Od lat powtarzam, że największym złem dla Polski jest działalność międzynarodowych korporacji, które traktują nasz kraj jak kolonię. Czas nazwać rzeczy po imieniu: to nie jest wolny rynek - to monopol korporacji w celu osiągnięcia wpływów, pieniędzy i większej kontroli nad 38-mi-lionowym społeczeństwem. Aż 80 proc. kapitału w polskim przetwórstwie to kapitał obcy. Polska została głównie w nazwie, ale treści już nie ma - podsumowuje Edward Kosmal.

Rafał Stefaniuk